نسخه سازی نرم افزار (Software Versioning) چیست؟

ورژن بندی نرم‌افزار: راهنمای ساده برای همه

تا حالا شده بخواهید یه فایل ورد رو باز کنید و ببیند کلی تغییرات توش انجام شده، ولی یادتون نیاد دقیقا چی عوض شده؟ یا مثلا یه برنامه موبایل رو آپدیت کنید و بعدش متوجه بشید که یه سری امکاناتش عوض شده؟ ورژن بندی نرم‌افزار (Software Versioning) دقیقا همون کاری رو انجام میده که به شما کمک میکنه بفهمید چه تغییراتی تو یک نرم افزار ایجاد شده و چرا. مثل یه دفترچه خاطرات برای نرم‌افزارها!

چرا ورژن بندی مهمه؟

ورژن بندی خیلی مهمه، چون به ما اجازه میده:

• تغییرات رو دنبال کنیم: بفهمیم چه قسمت‌هایی از نرم‌افزار تغییر کرده و چرا.
• به ورژن‌های قبلی برگردیم: اگه یه مشکلی تو ورژن جدید پیش اومد، بتونیم به ورژن قبلی برگردیم.
• با بقیه همکاری کنیم: وقتی چند نفر روی یه پروژه کار می‌کنن، ورژن بندی کمک می‌کنه تغییرات همدیگه رو بدون مشکل ببینن و ادغام کنن.
• اعتماد کاربر رو جلب کنیم: نشون بدیم که به طور مداوم نرم‌افزار رو بهبود میدیم و به مشکلات رسیدگی می‌کنیم.

ورژن بندی چطوری کار می‌کنه؟

فرض کنید یک نرم افزار داریم به اسم "نرم‌افزار حسابداری ساده". برای ورژن بندی، به هر نسخه از نرم‌افزار یه شماره میدیم. این شماره معمولا از سه قسمت تشکیل شده:

1. عدد اصلی (Major): نشون دهنده تغییرات بزرگ و اساسی در نرم‌افزار. مثلاً، اگه نرم‌افزار از نو طراحی شده باشه یا یه عالمه امکانات جدید بهش اضافه شده باشه.
2. عدد فرعی (Minor): نشون دهنده اضافه شدن امکانات جدید یا بهبود ویژگی‌های قبلی. این تغییرات معمولا تاثیر زیادی روی نحوه کارکرد نرم‌افزار ندارن.
3. عدد اصلاحی (Patch): نشون دهنده رفع اشکالات و باگ‌ها. این تغییرات معمولا خیلی کوچیک هستن و فقط برای بهتر کار کردن نرم‌افزار اعمال میشن.

به عنوان مثال، یه ورژن می‌تونه به این صورت باشه: 1.2.3

• 1: عدد اصلی
• 2: عدد فرعی
• 3: عدد اصلاحی

هر بار که تغییری تو نرم‌افزار ایجاد میشه، این شماره ورژن رو تغییر میدیم. مثلا، اگه فقط یه باگ رو رفع کنیم، شماره اصلاحی رو یه واحد اضافه می‌کنیم (مثلا، از 1.2.3 به 1.2.4). اگه یه امکان جدید اضافه کنیم، شماره فرعی رو یه واحد اضافه می‌کنیم (مثلا، از 1.2.3 به 1.3.0). و اگه یه تغییر اساسی ایجاد کنیم، شماره اصلی رو یه واحد اضافه می‌کنیم (مثلا، از 1.2.3 به 2.0.0).

نمونه ای از تاریخچه ورژن ها

ورژن	تاریخ انتشار	تغییرات
1.0.0	1402/01/01	اولین نسخه نرم‌افزار حسابداری ساده
1.1.0	1402/02/15	اضافه شدن امکان گزارش گیری
1.1.1	1402/03/01	رفع مشکل نمایش اعداد در گزارش گیری
2.0.0	1402/04/01	طراحی جدید رابط کاربری و اضافه شدن امکان مدیریت کاربران
2.1.0	1402/05/15	اضافه شدن امکان اتصال به درگاه پرداخت آنلاین

ابزارهای ورژن بندی

برای ورژن بندی، ابزارهای مختلفی وجود داره که بهشون میگن سیستم‌های کنترل ورژن (Version Control Systems). یکی از معروف‌ترین این ابزارها Git هست. Git به شما کمک میکنه تغییرات نرم‌افزار رو به صورت دقیق ثبت کنید و با بقیه همکاراتون به راحتی روی یه پروژه کار کنید. ابزارهای دیگه ای هم مثل Subversion و Mercurial وجود دارن.

مثلا دستور زیر در Git یک کامیت رو ثبت می‌کنه:

 git commit -m "اضافه کردن امکان جدید به نرم افزار" 

یا این دستور وضعیت فعلی پروژه رو نشون می‌ده:

 git status 

نکاتی برای ورژن بندی بهتر

• توضیحات مناسب بنویسید: هر بار که یه تغییر رو ثبت می‌کنید (به اصطلاح commit می‌کنید)، یه توضیح مختصر و مفید بنویسید که دقیقا چه تغییری ایجاد شده و چرا.
• به صورت منظم تغییرات رو ثبت کنید: سعی کنید هر روز یا هر چند ساعت یکبار تغییراتتون رو ثبت کنید. اینجوری اگه یه مشکلی پیش بیاد، راحت‌تر می‌تونید پیداش کنید.
• از شاخه‌ها (Branches) استفاده کنید: اگه می‌خواید یه امکان جدید رو آزمایش کنید یا یه باگ رو رفع کنید، یه شاخه جدید ایجاد کنید و تغییراتتون رو اونجا انجام بدید. بعدش می‌تونید شاخه جدید رو با شاخه اصلی ادغام کنید. اینجوری شاخه اصلی همیشه سالم و قابل استفاده می‌مونه.
• کدهای خودتان را تست کنید: قبلاز اینکه کد رو در شاخه اصلی ادغام کنید, از سالم بودن آن مطمئن شوید.

چرا این کار برای من فید داره؟

یادگیری ورژن بندی می‌تونه به شما کمک کنه تا برنامه‌نویس بهتری بشید و توی کار گروهی موفق‌تر عمل کنید. حتی اگه برنامه‌نویس نیستید، دونستن اینکه ورژن بندی چطوری کار می‌کنه می‌تونه به شما کمک کنه تا بهتر بفهمید نرم‌افزارهایی که استفاده می‌کنید چطوری توسعه پیدا می‌کنن و چرا آپدیت میشن. این دانش، شما رو به یه کاربر هوشمند‌تر تبدیل می‌کنه.

پس یاد بگیرید و حالشو ببرید! با ورژن‌بندی شما هیچوقت کارتونو از دست نمدید و همیشه یه نسخه پشتیبان از همه چی دارین!

خلاصه

ورژن بندی نرم‌افزار یه روش برای دنبال کردن و مدیریت تغییرات در نرم‌افزارهاست. این کار به ما کمک می‌کنه تغییرات رو دنبال کنیم، به ورژن‌های قبلی برگردیم، با بقیه همکاری کنیم و اعتماد کاربر رو جلب کنیم. برای ورژن بندی، از شماره ورژن استفاده می‌کنیم و از ابزارهایی مثل Git استفاده می‌کنیم. با رعایت یه سری نکات ساده، می‌تونیم ورژن بندی رو به طور موثرتری انجام بدیم.

کلمات کلیدی:

ورژن بندی نرم افزار, ورژن, Git, کنترل ورژن, software versioning, version control

سوالات متداول:

ورژن بندی نرم‌افزار به چه دردی می‌خوره؟

به شما کمک می‌کنه تغییرات نرم‌افزار رو دنبال کنید، به ورژن‌های قبلی برگردید، با بقیه همکاری کنید و اعتماد کاربر رو جلب کنید.

چه ابزارهایی برای ورژن بندی وجود داره؟

Git, Subversion, Mercurial

شماره ورژن از چه قسمت‌هایی تشکیل شده؟

عدد اصلی (Major)، عدد فرعی (Minor)، عدد اصلاحی (Patch)

اگه یه باگ رو رفع کنم، کدوم قسمت شماره ورژن رو باید تغییر بدم؟

عدد اصلاحی (Patch)

شاخه (Branch) چیه؟

یه کپی از کد اصلی که می‌تونید روش تغییرات ایجاد کنید بدون اینکه کد اصلی رو خراب کنید.