Itanium چیست؟

Itanium: غول فراموش‌شده‌ی دنیای پردازنده‌ها!

احتمالاً اسم Itanium رو شنیدید، شاید هم نه! بذارید خیالتون رو راحت کنم، اگر متخصص سخت‌افزار نیستید، زیاد جای تعجب نداره. Itanium یه زمانی قرار بود آینده‌ی پردازنده‌ها باشه، یه معماری ۶۴ بیتی انقلابی از اینتل که قرار بود همه‌ی رقیباش رو کنار بزنه. اما خب، تاریخ جور دیگه‌ای رقم خورد.

Itanium در اواخر دهه‌ی ۹۰ میلادی متولد شد، درست زمانی که اینتل حس کرد معماری x86 (همون معماری پردازنده‌های خونگی مثل Core i5 و Core i7) داره به سقف توانایی‌هاش می‌رسه. ایده‌ی اصلی Itanium این بود که پردازنده‌ای بسازن با معماری به اسم Explicitly Parallel Instruction Computing (EPIC). این یعنی چی؟ یعنی برخلاف پردازنده‌های معمولی که خودشون تصمیم می‌گیرن چه دستوراتی رو کی اجرا کنن، در Itanium، کامپایلر (همون برنامه‌ای که کد شما رو تبدیل به دستورات قابل فهم برای پردازنده می‌کنه) به پردازنده میگه دقیقاً چه دستوراتی رو به صورت موازی اجرا کنه!

این ایده روی کاغذ خیلی جذاب بود. تصور کنید یه اتوبان بزرگ که ترافیک نداره و همه‌ی ماشین‌ها با سرعت بالا و بدون مزاحمت دارن میرن جلو. Itanium قرار بود اینجوری باشه، یه پردازنده فوق‌العاده سریع و کارآمد. اما یه مشکل بزرگ وجود داشت: کامپایلرها!

معماری EPIC نیاز به کامپایلرهای خیلی پیچیده‌ای داشت که بتونن دستورات رو به درستی تشخیص بدن و به صورت موازی برای پردازنده آماده کنن. ساختن این کامپایلرها کار خیلی سختی بود و سال‌ها طول کشید تا کامپایلرهای مناسبی برای Itanium ساخته بشه. تازه بعد از اون هم، عملکرد Itanium در خیلی از موارد اونقدری که انتظار می‌رفت خوب نبود.

یه مشکل دیگه‌ی Itanium، سازگاری پایین با نرم‌افزارهای قدیمی بود. از اونجایی که معماری Itanium با x86 فرق داشت، نرم‌افزارهایی که برای پردازنده‌های x86 نوشته شده بودن، به صورت مستقیم روی Itanium کار نمی‌کردن. برای اجرای این نرم‌افزارها نیاز به شبیه‌سازی بود که باعث کاهش عملکرد می‌شد. این موضوع برای کاربران و شرکت‌ها اصلاً خوشایند نبود.

در نهایت، Itanium نتونست اون موفقیتی رو که اینتل براش پیش‌بینی کرده بود به دست بیاره. پردازنده‌های x86 هم به مرور زمان پیشرفت کردن و تونستن با استفاده از تکنیک‌های جدید، عملکرد خودشون رو به شکل قابل توجهی بهبود بدن. این باعث شد که Itanium دیگه حرفی برای گفتن نداشته باشه و در نهایت اینتل تولیدش رو متوقف کرد.

با این حال، Itanium یه تجربه‌ی ارزشمند برای اینتل بود. این معماری باعث شد که اینتل درک بهتری از پردازش موازی و طراحی پردازنده‌ها پیدا کنه. خیلی از ایده‌هایی که در Itanium استفاده شد، بعدها در پردازنده‌های دیگه اینتل هم به کار گرفته شدن.

چرا Itanium شکست خورد؟ یه نگاه سریع:

دلیل	توضیح
پیچیدگی کامپایلر	ساخت کامپایلرهای EPIC بسیار دشوار بود و عملکرد Itanium رو محدود می‌کرد.
ناسازگاری با نرم‌افزارهای قدیمی	نرم‌افزارهای x86 به صورت مستقیم روی Itanium کار نمی‌کردن و نیاز به شبیه‌سازی داشتند.
پیشرفت پردازنده‌های x86	پردازنده‌های x86 با استفاده از تکنیک‌های جدید، عملکرد خودشون رو به شکل قابل توجهی بهبود دادن.
هزینه بالا	توسعه و تولید پردازنده‌های Itanium بسیار پرهزینه بود.

کلمات کلیدی:

• Itanium
• پردازنده
• EPIC
• اینتل
• معماری پردازنده
• کامپایلر

سوالات متداول:

آیا Itanium هنوز هم استفاده میشه؟

نه، اینتل تولید Itanium رو متوقف کرده و دیگه استفاده‌ی گسترده‌ای نداره. ممکنه هنوز در برخی از سیستم‌های قدیمی و خاص پیدا بشه، اما دیگه در حال حاضر به عنوان یه پردازنده‌ی مدرن استفاده نمیشه.

چه تفاوتی بین Itanium و پردازنده‌های Core i7 یا Core i9 وجود داره؟

تفاوت اصلی در معماری اونهاست. Itanium از معماری EPIC استفاده می‌کرد، در حالی که پردازنده‌های Core i7 و Core i9 از معماری x86 استفاده می‌کنن. علاوه بر این، Itanium بیشتر برای سرورها و سیستم‌های محاسباتی سنگین طراحی شده بود، در حالی که Core i7 و Core i9 برای کامپیوترهای شخصی و لپ‌تاپ‌ها طراحی شدن.

آیا Itanium یه شکست کامل بود؟

نه، Itanium یه شکست کامل نبود. اگرچه نتونست به اون موفقیتی که انتظار می‌رفت برسه، اما تجربه‌ی ارزشمندی برای اینتل بود و باعث شد که اینتل درک بهتری از طراحی پردازنده‌ها و پردازش موازی پیدا کنه. بعضی از ایده‌های Itanium بعدها در پردازنده‌های دیگه اینتل هم استفاده شدن.