فرمول Luhn چیست؟

فرمول لون چیست و چرا مهم است؟

سلام دوستان عزیز!

امروز میخواهیم در مورد یه فرمول جالب به اسم "فرمول لون" (Luhn Algorithm) صحبت کنیم. شاید اسمش یکم سخت به نظر بیاد، اما نگران نباشید! سعی میکنم خیلی ساده و روان توضیح بدم که همه متوجه بشن.

فرمول لون یه روش خیلی سریع و آسونه که برای بررسی صحت یه سری اعداد استفاده میشه. این فرمول بیشتر برای شماره کارت های اعتباری (Credit Cards)، شماره IMEI موبایل ها و شماره حساب ها کاربرد داره. هدف اصلی این فرمول اینه که جلوی اشتباهات تایپی و تقلب های ساده رو بگیره. یعنی اگر یه نفر به صورت اتفاقی یه رقم رو اشتباه بزنه، فرمول لون میتونه این اشتباه رو تشخیص بده.

به عبارت دیگه، فرمول لون یه جور "چک‌ـ‌کننده" هست که مطمئن میشه یه شماره تا حدودی معتبره. البته این فرمول نمیتونه همه تقلب ها رو شناسایی کنه، ولی یه لایه امنیتی اولیه خیلی خوب به حساب میاد.

چطور فرمول لون کار میکنه؟

فرمول لون مراحل ساده ای داره:

1. از سمت راست، رقم‌ها را یکی‌درمیان (از دومین رقم) دو برابر کنید. یعنی رقم دوم از آخر، رقم چهارم از آخر و به همین ترتیب.
2. اگر حاصل ضرب یه رقم بزرگتر از ۹ شد، رقم‌های حاصل ضرب رو با هم جمع کنید. مثلاً اگه حاصل ضرب یه رقم شد 12، شما باید 1 و 2 رو با هم جمع کنید که میشه 3.
3. همه رقم‌های جدید (حاصل‌ضرب‌ها) و رقم‌های اصلی (که دو برابر نشدن) رو با هم جمع کنید.
4. اگر حاصل جمع به دست اومده بر 10 بخش‌پذیر بود (باقی‌مانده صفر بشه)، اون شماره معتبره.

یه مثال ساده میزنم:

فرض کنید میخوایم شماره زیر رو با فرمول لون بررسی کنیم: 79927398710

مرحله	توضیحات	نتیجه
1	دو برابر کردن رقم‌ها (یکی در میان از آخر)	(1x2) = 2, (8x2) = 16, (3x2) = 6, (2x2) = 4, (9x2) = 18
2	جمع کردن رقم‌های حاصل ضرب‌های بزرگتر از ۹	16 = 1 + 6 = 7, 18 = 1 + 8 = 9
3	جایگزین کردن ارقام دوبرابر شده با نتیجه‌ی حاصل جمع (در صورت لزوم)	2, 7, 6, 4, 9
4	جمع کردن همه رقم‌ها	7 + 9 + 9 + 2 + 7 + 3 + 9 + 8 + 7 + 1 + 0 + 2 + 7 + 6 + 4 + 9 = 81
5	بررسی بخش‌پذیری بر 10	81 % 10 = 1 (باقی مانده 1 است. بنابراین معتبر نیست.)

همونطور که دیدید، حاصل جمع به دست اومده (81) بر 10 بخش پذیر نیست. پس این شماره (79927398710) با فرمول لون معتبر نیست.

یک مثال دیگه (اینبار صحیح): 378282246310005

مرحله	توضیحات	نتیجه
1	دو برابر کردن رقم‌ها (یکی در میان از آخر)	(0x2) = 0, (1x2) = 2, (6x2) = 12, (2x2) = 4, (8x2) = 16, (7x2) = 14, (3x2) = 6
2	جمع کردن رقم‌های حاصل ضرب‌های بزرگتر از ۹	12 = 1 + 2 = 3, 16 = 1 + 6 = 7, 14 = 1 + 4 = 5
3	جایگزین کردن ارقام دوبرابر شده با نتیجه‌ی حاصل جمع (در صورت لزوم)	0, 2, 3, 4, 7, 5, 6
4	جمع کردن همه رقم‌ها	3 + 7 + 8 + 2 + 8 + 2 + 2 + 4 + 6 + 3 + 1 + 0 + 0 + 0 + 5 + 0 + 2 + 3 + 4 + 7 + 5 + 6 = 70
5	بررسی بخش‌پذیری بر 10	70 % 10 = 0 (باقی مانده 0 است. بنابراین معتبر است.)

حالا میتونید یه خورده تمرین کنید و شماره کارت بانکی یا IMEI خودتون رو چک کنید. به یاد داشته باشید که این فرمول فقط یه بررسی اولیه است و نمیتونه جایگزین امنیت اصلی بشه.

نکته مهم: خیلی از سایت های آنلاین وجود دارند که به صورت خودکار این محاسبات رو برای شما انجام میدن. پس لازم نیست نگران باشید که حتماً باید خودتون دستی حساب کنید.

چرا فرمول لون مهمه؟

همونطور که گفتم، فرمول لون یه روش ساده و سریع برای تشخیص اشتباهات تایپی و یه جورایی جلوگیری از تقلب های کوچیک هست. وجود این فرمول باعث میشه اطلاعات مهم مثل شماره کارت اعتباری، یه ذره امن‌تر باشن. البته این فرمول نمیتونه جلوی همه خطرات رو بگیره، اما یه شروع خوبه.

درواقع، سیستم های بانکی و پرداختی معمولاً از این فرمول استفاده میکنن تا قبل از انجام هر تراکنشی، یه بررسی سریع روی شماره کارت انجام بدن و از درست وارد شدن اون مطمئن بشن.

خلاصه

فرمول لون یه الگوریتم ساده است که برای اعتبارسنجی شماره‌های شناسایی مثل شماره کارت‌های اعتباری استفاده میشه. این فرمول میتونه اشتباهات تایپی ساده رو تشخیص بده و یه لایه امنیت اضافی فراهم کنه. یادتون باشه که این فرمول فقط یه چک اولیه هست و نباید به عنوان تنها راه حل امنیتی بهش تکیه کرد.

امیدوارم این آموزش براتون مفید بوده باشه. موفق باشید!

کلمات کلیدی:

• فرمول لون
• الگوریتم لون
• کارت اعتباری
• شماره کارت
• اعتبارسنجی
• بررسی صحت
• تقلب
• امنیت

فرمول لون دقیقا چیکار میکنه؟

فرمول لون یه روش برای چک کردن این هست که یه شماره (مثل شماره کارت اعتباری) به احتمال زیاد درسته. جلوی اشتباهاات رو میگیره و یه خورده امنیت رو بیشتر میکنه.

آیا فرمول لون خیلی سخته؟

نه، اصلاً سخت نیست! مراحلش خیلی ساده‌ست و با یه کم تمرین میشه راحت انجامش داد. تازه، خیلی از سایت ها هم این کار رو براتون انجام میدن.

آیا میشه فقط به فرمول لون برای امنیت تکیه کرد؟

نه، اصلا. فرمول لون فقط یه لایه امنیتی اولیه هست. برای امنیت کامل، باید از روش های دیگه هم استفاده کرد. مثه رمزعبور قوی و مراقب حملات فیشینگ بودَن .

فرمول لون رو کجاها استفاده میکنن؟

بیشتر برای شماره کارت های اعتباری، شماره IMEI موبایل ها و شماره حساب ها. هر جایی که یه شماره خیلی مهم باشه و احتمال اشتباه تایپی وجود داشته باشه.